พิมลพรรณ์ ฌานประทีปส่อง

คน พึ่ง ป่า สัตว์ป่า พึ่ง คน เราต่างพึ่งพากันและกัน” สู่แนวคิดการทำไร่เมตตาชุมชนแม่จอก

“ไร่เมตตา คือไร่แห่งการเกื้อกูล แบ่งปัน ซึ่งกันและกัน ของคนกับสัตว์ป่า ให้มีพื้นที่แหล่งอาหาร แหล่งที่อยู่อาศัย และพื้นที่ปลอดภัยในการขยายพันธุ์ให้กับสัตว์ป่าในพื้นที่ป่าของบ้านแม่จอก ซึ่งมาจากการรวมตัวของคนในชุมชนมาทำไร่เมตตาที่มีความคล้ายคลึงกับไร่หมุนเวียน ชาวบ้านมีการรวมเอาเมล็ดพันธุ์ของชุมชน มากกว่า 10 ชนิด มาหว่านและปลูกลงไปในไร่เมตตาแห่งนี้.ให้สัตว์ป่าได้กิน”

บ้านแม่จอก ภาษาปกาเกอะญอ เรียกว่า “แม่จอกคี” ตำบลป่าแป๋ อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นชุมชนล้อมรอบไปด้วย ทรัพยากรธรรมชาติป่าไม้ มีความอุดมสมบูรณ์ และมีสัตว์ป่าอยู่อาศัยในพื้นที่หลากหลาย ผืนป่าแห่งนี้มีการดูแลจัดการทรัพยากรธรรมชาติด้วยชุมชนเอง โดยใช้องค์ความรู้ ความเชื่อ ของชุมชนในการบริหารจัดการทำให้ผืนป่าแห่งนี้มีความอุดมสมบูรณ์มาอย่างยาวนาน ชุมชนมีแนวคิดในการเกื้อกูล แบ่งปัน อาหารที่สมบูรณ์ให้กับสัตว์ป่า ซึ่งแนวคิดนี้ชุมชนได้มีการทำอยู่ แต่เมื่อเวลาผ่านไป การทำไร่เมมตาได้หายลงไป จนปัจจุบันชุมชนได้มีการกลับมาฟื้นฟูไร่เมตตา คือไร่แห่งการเกื้อกูล แบ่งปัน ซึ่งกันและกัน ของคนกับสัตว์ป่า

ไร่เมตตาแห่งนี้ได้มีการกลับมาฟื้นฟูอีกครั้ง ได้รับความร่วมมือจากชุมชนตั้งแต่การฟันไร่ การเผาไร่ การเคลียร์พื้นที่ในไร่ ตลอดจนการปลูก มีการวบรวมเมล็ดพันธุ์ของชุมชนที่มีอยู่มากกว่า 10 ชนิด อาทิเช่น  ข้าว เผือก มัน บวก  ข้าวโพด แตงกวา ฝักทอง ถั่วฝักยาว มันอาลู  มันสันปะหลัง ถั่วลิสง กล้วย และอื่นๆ ฯลฯ เพื่อหลอกล่อให้สัตว์ป่านั้นได้มีการเข้ามากินอาหารที่ชุมชนได้ปลูกไว้โดยไม่ออกไปหากินในไร่หมุนเวียนของชาวบ้านที่ปลูกไว้ รวมถึงเป็นพื้นที่ที่ปลอดภัยกับสัตว์ป่าเหล่านี้ ซึ่งพื้นที่ทำไร่เมตตาแห่งนี้ชุมชนได้มีการอนุรักษ์และทำพิธีบวชพันธุ์สัตว์ป่า เพื่อไม่ให้มีคนเข้ามาล่าสัตว์ในพื้นที่ดังกล่าว นอกจากเป็นพื้นที่ปลอดภัยจากการถูกล่าแล้วยังเป็นพื้นที่ที่สามารถขยายพันธุ์ของสัตว์ป่าให้มีความหลากหลายด้วย

ซึ่งการสร้างการพึ่งพาอาศัย เกื้อกูล ซึ่งกันและกัน ระหว่างทรัพยากรป่าไม้ สัตว์ป่าและมนุษย์ ซึ่งทั้ง 3 สิ่งนี้ จะแยกออกจากกันไม่ได้ ชุมชนได้ยึดถือแนวคำสอนของบรรพบุรุษที่ว่า “เอาะที เก่อตอที  เอาะก่อ  เก่อตอก่อ  เอาะเดะ เก่อตอเล เอาะหย่า เก่อตอกวิ๊” ซึ่งหมายความว่า  “กินน้ำ  ให้รักษาน้ำ กินป่า ให้รักษาป่า  กินเขียด  ให้รักษาผา กินปลา ให้รักษาลำห้วย” ซึ่งชุมชนแม่จอกแห่งได้มีการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสัตว์ป่าจึงต้องมีการสร้างความเกื้อกูล และแบ่งปันซึ่งกันและกันให้ชุมชนได้มีทรัพยากรดิน น้ำ ป่า ที่อุดมสมบูรณ์อยู่คู่ชุมชนอย่างยาวนาน

บทความนี้ได้รับการสนับสนุนโดย:

สนับสนุนกระบวนการฝึกอบรมโดย: