ชุมชนจะยั่งยืนและก้าวต่อไปได้หรือไม่ หากปราศจากเยาวชนตัวน้อย ๆ ที่จะมาสืบทอดต่อจากผู้ใหญ่ เด็กเยาวชนกลุ่มนี้เป็นบุคคลที่มีความสำคัญในอนาคตของชุมชน เพื่อการรักษาและสืบทอดวิถีชีวิตและทรัพยากรชุมชน เป็นโจทย์ที่สำคัญในยุคสมัยปัจจุบัน ที่จะสร้างความสนใจ ความตระหนัก และความรักของเด็กเยาวชนเหล่านี้ต่อชุมชนตนเองในการรักษาวิถีวัฒนธรรม ทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ำ ป่า ที่จะทำให้สิ่งต่างๆ เหล่านี้ที่บรรพบุรุษพยายามรักษาให้คงอยู่คู่ชุมชน และไม่ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตดั้งเดิม
ชุมชนบ้านกะเบอะดิน ตำบลอมก๋อย อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ชุมชนกะเหรี่ยง (โปว์) เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ำ ป่า และค้นพบว่ามีแร่ถ่านหินในพื้นที่ป่าและพื้นที่ทำกินของชุมชน ที่มีการสัมปทานเหมืองแร่ทำให้ชุมชนต้องต่อสู้เพื่อคัดค้านการทำเหมืองแร่ในพื้นที่ จึงเกิดกิจกรรมที่จะทำให้เด็กและเยาวชนในชุมชน ได้เสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้ด้านทรัพยากรสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตในชุมชน ถึงผลกระทบที่จะเกิดจากโครงการเหมืองแร่ถ่านหิน ซึ่งเป็นกลุ่มเยาวชนแถวสองต่อจากพี่ ๆ เยาวชนรุ่นใหม่ในอนาคต
เด็กและเยาวชนชุมชนบ้านกะเบอะดิน ร่วมเสริมสร้างความตระหนักในการรักษาและปกป้องทรัพยากรธรรรชาติ ดิน น้ำ ป่า ของตนเอง รวมถึงการเรียนรู้ผลกระทบของการทำเหมืองแร่ถ่านหิน โดยเด็กและเยาวชนได้สำรวจชุมชนของตนเอง ทรัพยากรธรรมชาติ วิถีชีวิต โดยการแนะนำชุมชนและระหว่างการเข้าสำรวจชุมชนได้มีการเก็บวัตถุดิบของตนเอง มาออกแบบและทำเป็นแผนที่ชุมชนตนเอง นอกจากนั้นยังมีการเข้าฐานการเรียนรู้ผลกระทบจากเหมืองแร่ถ่านหิน ที่ส่งผลกระทบต่อเด็กและชุมชนที่ใกล้ตัวที่สุด การเล่านิทานการจัดการทรัพยากรนิทานพื้นบ้านจากผู้เฒ่า (ปราชญ์) ในชุมชน ฐานหมู่บ้านในฝันของฉันการปั้นดินน้ำมัน ที่ได้ให้เด็ก ๆ ได้ออกแบบชุมชนและทรัพยากร วิถีชีวิต ของชุมชนในฝันของตัวเอง รวมถึงการเรียนรู้ด้านการสื่อสารเรื่องราวของชุมชนตนเอง ผ่านเลนส์กล้องถ่ายภาพ เล่าเรื่องทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน วิถีชีวิต สัตว์เลี้ยง ผู้คน การแต่งกาย และวัฒนธรรมประเพณี สุดท้ายมีการแลกเปลี่ยนร่วมกัน ซึ่งเป็นเสริมสร้างทักษะความกล้าแสดงออกให้แก่เด็กๆสร้างความรู้พื้นฐานเรื่องผลกระทบ ทรัพยากรชุมชน วิถีชีวิตวัฒนธรรม และการสื่อสาร
สิ่งสุดท้ายชุมชนบ้านกะเบอะดินยังคงฝากความหวังเหล่านี้กับเด็กเยาวชนกลุ่มนี้ ให้คงสืบทอดวิถีชีวิตวัฒนธรรม อาชีพและทรัพยากรสิ่งแวดล้อมให้อยู่คู่กับชุมชนของตนเอง และเฝ้าดูการเติบโตที่มีศักยภาพและมีคุณภาพต่อไป
เขียนโดย: พิมลพรรณ์ ฌานประทีปส่อง
